Dolar, Merkez Bankası rezervlerinden yapılan satışlarla TL karşısında adeta sabitlenmişken Euro yükseliyor. Bir aydan kısa müddette 20 TL’nin altından 20.36 TL’ye geldi. Neler oluyor?
Çünkü Euro bütün dünyada yükseliyor. Euro dolar karşısında Eylül’den bu yana yüzde 12 paha kazandı. Paritedeki bu değişim, Euro’nun TL karşısında da pahalanmasını getirdi.
Euro / Dolar paritesi geçen yıl uzun bir ortadan sonra 1’in altına inmiş, 0.95’e kadar gerilemişti. Bunun nedeni, Amerikan Merkez Bankası’nın (FED) art geriye yaptığı faiz artırımları ve Rusya-Ukrayna savaşının Avrupa iktisadını olumsuz etkilemesiydi. Enflasyon Amerika’da son kırk yılın en yükseğine çıkınca Amerikan Merkez Bankası faiz artırımlarına başladı. Geçen Mart’ta 25, Nisan’da 50 baz puanlık (0.25 ve 50 puanlık) artırımlar yaptıktan sonra Haziran’da 75 baz puanlık artırımlara geçti. Temmuza gelindiğinde siyaset faizini 225 baz puan (2.25 puan) artırmıştı. Bu, siyaset faizi yıllarca yüzde 0’a yakın bir düzeyde bulunan bir ülke için çok sıkı bir para siyasetiydi.
Avrupa’da da enflasyon uzun yıllardır görülmeyen düzeylere çıkmıştı. Lakin Avrupa Merkez Bankası faiz artırımlarına başlamakta geç kaldı, Temmuz’a kadar enflasyondaki yükselişi seyretti. İşte bu, Rusya-Ukrayna savaşının tesiriyle birlikte Euro / Dolar paritesinin 1’in altına inmesine, yani doların Euro’dan daha güçlü para ünitesi haline gelmesine neden oldu. Yaz aylarında Euro’nun geleceği çok karanlık görünüyordu. Rusya’nın Avrupa’ya verdiği doğalgazı azaltmasının Avrupa endüstrisini vurması, bunun tesiriyle Euro / Dolar paritesinin 0.90’ın da altına gerilemesi bekleniyordu.
Ama bu olmadı, tam bilakis Euro dolar karşısında sonbahar aylarında yine yükselişe geçti. Bunun üç sebebi var.
Birincisi, Amerikan Merkez Bankası Ekim’in sonunda faiz artırımlarını sonlandıracağı sinyalini verdi. Buna karşılık Avrupa Merkez Bankası artırımlara daha yeni başlamıştı ve daha uzun mühlet devam edeceğini söylüyordu. Ne de olsa Amerika’da enflasyon düşerken Avrupa’da inatçılık ediyordu. Gerçekten Euro bölgesinin çekirdek enflasyonu (Gıda ve güç fiyatlarını içermeyen enflasyon) Aralık ayında gerilemek bir yana, daha da yükseldi…
İkinci neden, Çin’in “0 Covid” stratejisinden vazgeçmesi. Çin, geçen yıl Covid’le çabada çok katı bir siyaset izliyor, üç-beş olay görülen kentleri toptan kapatıyordu. Bu siyaset Çin iktisadının fren yapmasına neden olmuştu. Çin’in yavaşlaması, en çok ihracatı bu ülkeye yapan Avrupa’nın yavaşlamasına neden oluyordu… Çin bu yıla başlarken stratejisini değiştirdi ve katı karantina siyasetini terk etti. Bu, savaşın tesiriyle resesyona (ekonomik durgunluğa) girmiş olan Avrupa iktisadı için güzel haberdi…
Euro’yu destekleyen bir öbür gelişme, korkulan doğalgaz kesintilerinin gerçekleşmemesi. Üstte gördüğümüz üzere yaz aylarında felaket tellallığı yapılıyor, Rusya’nın Kuzey Akım boru çizgisinden gaz vermeyi durdurması nedeniyle bu kış Avrupa endüstrisinin duracağı söyleniyordu. Bu senaryo gerçekleşmedi. Zira birincisi, Avrupa ülkeleri doğalgaz depolarını yaz sonunda fullemeyi başarmıştı. İkincisi ve daha kıymetlisi, bu kış Türkiye’de olduğu üzere Avrupa’da da çok yumuşak geçiyor. Doğalgaz tüketimi uzun yıllar ortalamalarının altında. Bu da Euro’yu destekliyor. Global ısınma sağ olsun!
İşte bu nedenlerle Euro dolar karşısında güçleniyor. Dolar karşısında yükselince, TL karşısında da yükseliyor.