Çukurova Üniversitesi (ÇÜ) Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kolu Lideri Prof. Dr. Yeşim Taşova, anne sütünden de geçen Human Immunodeficiency Virus (HIV) olarak bilinen, ‘İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü’ne karşı hamilelerin de taranması gerektiğini belirtti. Taşova, “Doğurganlık yaşındaki bayanlarda risk olabilir. HIV 8-10 yıl içinde tedavi edilmeyen şahıslarda sessiz seyrediyor. Hamilelerin taranması gerekiyor ki bebekler ve gelecek kuşaklar korunsun” dedi.
‘1 Aralık Dünya AIDS Günü’ kapsamında değerlendirmelerde bulunan ÇÜ Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Yeşim Taşova, dünyada tesirini gösteren Covid-19 pandemisiyle birlikte AIDS ile yapılan gayretlerde ve hadiselerin tespitinde gerileme olduğuna dikkat çekti. Taşova, Türkiye’de Sıhhat Bakanlığı datalarına nazaran pandemi öncesi yıllık 4 bin civarında hadise tespit edilirken, bu sayının pandemi devri dahil 2020 ve 2021 yıllarında yaklaşık 3 bin HIV olumlu hadiseye düştüğünü kaydetti.
“Vakaların yüzde 50’si farkında değil”
Türkiye’de yapılan modelleme çalışmalarına nazaran, HIV olumlu olan hadiselerin yüzde 50’sinin durumunun farkında olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Taşova, “Dünya Sıhhat Örgütü’ne nazaran 2030’da bunu bitirmemiz gerekiyor. O nedenle 2025’te birtakım maksatlara ulaşmalıyız. Bu amaçlar kapsamında HIV olumluların yüzde 95’ini bilmeliyiz. Bizde bu sayı yüzde 50’lerde, geriye kalan yüzde 50’lik kısmı bilmiyoruz. Bu modelleme çalışmalarıyla kestirim ediliyor. Ülkemizde yapılan modelleme çalışmalarına nazaran HIV pozitif olgularımızın yüzde 50’si durumunun farkında değil. Bildiğimiz müspetlerin ise yüzde 95’ine tedavi vermeli ve virüs yükünü negatife döndürmeliyiz. Ayrıyeten bu şahıslara karşı ayrımcılık yapılmaması, ayrımcılık noktasında yüzde 10’un altına inilmesi gerekiyor” diye konuştu.
HIV olumlu hadiselerin tespit edilmesinde tabiplerin dikkat etmesi gereken kimi uyarıcı ve tekrarlayan hastalıkların varlığına dikkat çeken Prof. Dr. Taşova şunları kaydetti:
“Çok sık tekrar eden zatürre, çok sık tekrar eden ve geçmeyen mantar enfeksiyonları üzere durumlarda hekimin dikkatli olması gerekiyor. En kıymetli avantajımız tespit edildiği vakit toplumsal garantisi olmasa bile devlet, yeşil kart üzerinden bu şahıslara tedavi imkanını veriyor ki bu mevzuda dünyada birçok ülkeden çok daha düzgün durumdayız. Son tedaviyi verebiliyoruz. Bu manada biz de yüzde 95 maksadına yakınız ancak tespit etme noktasında hayli düşük noktadayız.
“Anne sütüyle bebeğe geçebilir”
Önemli bir kilit kümede hamileler oluyor. Sahraaltı Afrika’da en fazla bayanlar müspet ve emzirmeye de devam ettikleri için doğan bebekler de olumlu oluyor. Bizim için de doğurganlık yaşındaki bayanlarda bu bir risk olabilir. Zira AIDS yahut HIV 8-10 yıl içinde hiç tedavi edilmeyen bireylerde sessiz seyrediyor. O nedenle eşleriyle birlikte hamilelerin de taranması gerekiyor ki bebekler ve gelecek kuşaklar korunsun. Anne tedavi aldığı vakit doğar doğmaz bebek de tedavi altına alınıyor. Böylece bebeğe bir geçiş olmuyor. Bu durumda 30’dan fazla bebeğimiz var.
“İlk 72 saat önemli”
Mutlaka herkesin hayatlarında bir sefer HIV testi yaptırması gerekiyor. Kuaförlerde manikür, pedikür yaptırırken aletlerin paklığına dikkat etmeli ya da şahıslar kendi aletlerini yanlarında götürmelidir. Dövme, piercing üzere uygulamalarda bireye özel iğneler kullanılmalıdır. Şayet kuşkulu bir bağınız var ise yahut HIV olumlu olduğunu bildiğiniz bir kişinin kanı sağlam olmayan derinize, bir yaranıza temas ettiyse ya da gözünüze sıçradıysa 72 saat içerisinde bir sıhhat kuruluşuna gitmelisiniz. 1 ay muhafaza tedavisi alıyorsunuz ve HIV olumlu olmuyorsunuz. O nedenle birinci 72 saat son derece önemli” (DHA)