ABD’nin New York kentindeki Türkevi’nde Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Manhattan Bölge Savcılığı’nın iş birliğiyle 14 tarihi yapıtın Türkiye’ye iadesine ait merasim gerçekleştirildi. New York Başkonsolosu Büyükelçi Muhittin Ahmet Yazal’ın konut sahipliğini yaptığı merasime Manhattan Bölge Savcı Yardımcısı Albay Matthew McDonald, New York İç Güvenlik Soruşturmalarından Sorumlu Özel Casus Yardımcısı Kevin O’Malley, Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı ile Türk ve Amerikalı sanatseverler katıldı. ABD’den Türkiye’ye iade edilen 14 eser ortasında Burdur’daki Boubon Antik Kenti’nden bronz heykeller, Bizans periyoduna ilişkin gümüş sikkeler, 18. ve 19. yüzyıla ilişkin 2 hançer ve çeşitli devirlere ilişkin pişmiş toprak kandiller yer aldı.
Kültür ve Turizm Bakan Yardımcısı Gökhan Yazgı merasimde yaptığı konuşmada, “Bugün burada 14 yapıtımızın daha yurdumuza geri dönüşünü müjdelemek için toplandık. Kültür varlıklarının ilişkin olduğu ülkelere iadesinin yalnızca tarihi ve estetik nesnelerin ilgili ülkelere geri verilmesinden ibaret olmadığının altını çizmek isterim. Kültürel miras kavramı, kendi özgün bağı içerisinde bir paha teşkil eder. Bu kıymetlerin kozmik hafıza içerisinde hak ettiği yeri almasının yanlışsız çerçevede değerlendirilmesiyle mümkün olacağına inanıyorum. Bu minvalde yapılan iade çalışmalarının insanlığın üniversal kültürüne sunduğu katkının vakit içerisinde daha uygun anlaşılacağını umuyorum” tabirlerini kullandı.
Yazgı, “Gerek bakanlığımızın ilgili ünitelerinin gerekse Manhattan Bölge Savcılık Ofisi’nin çalışmalarını bu üniversal sorumluluk şuuruyla sürdürdüğünü tabir etmek isterim. Bugün size burada tanıttığımız 14 eser için iade müddetince çok ağır emek ve çalışma sarf edildi” dedi.
Türkiye’ye iadesi sağlanan 14 eser ortasında dünya arkeoloji literatüründe kıymetli bir yere sahip olan Burdur’un Gölhisar ilçesi Boubon Antik Kenti’nden 2 bronz heykel başı ve 1 bronz heykel olduğunu da belirten Yazgı, “Bunlardan özel bir koleksiyondayken yurdumuza kazandırdığımız 20 bronz bayan heykeli birinci kere gün yüzüne çıkmaktadır. Bu eser, Boubon Antik Kenti’nde yer alan Sebastian yapısında bulunan heykellerden biri olmasına karşın bilim dünyasının tanımadığı, şimdi hakkında bilimsel bir çalışma yapılmamış bir yapıttır. Bu durum eski eser kaçakçılığının bilimsel ve kültürel çalışmaları nasıl baltaladığını göstermesi açısından da dikkat cazip bir örnektir” biçiminde konuştu.
Yazgı, “Boubon Antik Kenti kökenli bir öteki yapıtımız olan bronz genç başının iadesine ait yaklaşık 40 yıldır süren hummalı bir çalışmayı sürdürmekteydik. Bilhassa bu yapıtın iadesine yönelik geçmiş yıllarda Bakanlığımız ünitelerince çok sayıda bilimsel çalışma ve tahlil gerçekleştirilmişti. Bütün bu gayretlerin sonucunu görmek bizim için başka bir mana tabir etmektedir” dedi.
Yazgı, “Boubon Antik Kenti kökenli bir başka yapıtımız olan sakallı bronz erkek başı ise özel bir müzede sergilenmekteyken yapılan çalışmalar sonucu yurdumuza kazandırılmıştır” sözlerini kullandı.
Yazgı, iadesi sağlanan başka yapıtların ise Bizans devrine ilişkin 3 adet sikke, 18. ve 19. yüzyıla ilişkin 2 hançer ve çeşitli periyotlara ilişkin 3 adet pişmiş toprak kap, 11. yüzyıla ilişkin bir mücevher kutu modülü ve 1 pişmiş toprak kandil kesimi olduğunu kaydetti.
New York Başkonsolosu Büyükelçi Muhittin Ahmet Yazal ise konuşmasında bu tıp bir aktifliğe birinci defa mesken sahipliği yapmaktan onur duyduğunu belirtti. Yazal, “Bu kıymetli yapıtların ilişkin olduğu topraklara geri dönmesini görmek hepimiz için büyük bir memnunluk. Yıllar boyunca bu yapıtların peşine düşen, izini süren ve ilişkin olduğu yere döndürmek için uğraş sarf eden tüm takımlara minnettarız” dedi.
Yazal ayrıyeten, bu çeşit yapıtların iadesinin yalnızca bir kültürel sorun olmadığını, birebir vakitte tarihi ve ulusal bir değere sahip olduğunu vurgulayarak, “Bu eserler, sadece Türkiye’ye değil, tüm insanlığa ilişkin birer miras niteliğindedir. Yapıtlarımız Türkiye’ye dönecek, ancak dünya genelinde müzelerde sergilendiklerinde bu kozmik miras herkesle paylaşılmaya devam edecek” sözlerini kullandı.
New York İç Güvenlik Soruşturmalarından Sorumlu Özel Casus Yardımcısı Kevin O’Malley de, Türkiye’ye iade edilen 14 yapıtın gerçek sahiplerine dönmesinden gurur duyduklarını belirtti. O’Malley, “Bu eserler yıllarca makus niyetli bireylerin ellerinde kaldı, lakin bugün Türk halkına geri dönüyor. Eski eser kaçakçılığına karşı verdiğimiz bu gayrette New York İç Güvenlik Ünitesi, Manhattan Bölge Savcılığı ve Türk ortaklarımızla birlikte kıymetli bir muvaffakiyete imza atıyoruz” dedi. Ayrıyeten Türk yetkililere iş birliğinden ötürü teşekkür eden O’Malley, eski eser kaçakçılığı sona erene kadar gayretlerinin devam edeceğini vurguladı.
Manhattan Bölge Savcı Yardımcısı Albay Matthew McDonald ise yapıtların iadesi ile binlerce yıllık kültürel mirasın ilişkin olduğu topraklara döndüğünü söyledi. McDonald, “Bu eserler, yalnızca sanat nesneleri değil, kuşaklar uzunluğu yankı uyandıran, tarihin ve kültürün kesimi olan kıymetli varlıklardır. Çalındıklarında ilişkin oldukları topraklara geri dönmeli, sergilenmek içinse dünya ile paylaşılmalıdır” dedi. McDonald, kelam konusu yapıtların korunmasına ve geri kazanılmasına yönelik gayretlerin devam edeceğini tabir etti.
